Prema poslednjim procenama Svetske zdravstvene organizacije, obolevanje od malignih bolesti u svetu je poraslo na 18,1 miliona ljudi i registrovano je 9,6 miliona smrtnih slučajeva od malignih tumora u 2018. godini. . U svetu su, i dalje, rak pluća, rak dojke i rak debelog creva vodeće lokalizacije raka u obolevanju i u umiranju. Ove tri vrste raka čine zajedno jednu trećinu novoobolelih i umrlih osoba od raka usvetu. Tokom života, jedan od pet muškaraca i jedna od šest žena će oboleti od raka, a jedan od osam muškaraca i jedna od jedanaest žena će umreti od nekog oblika maligne bolesti. Povećano opterećenje rakom je posledica nekoliko faktora, od kojih su najznačajniji ukupan porast stanovništva i produženo očekivano trajanje života, ali ipromena učestalosti određenih faktora rizika raka povezanih sa socijalnim i ekonomskim razvojem.

U Srbiji je tokom 2016. godine od svih malignih tumora obolelo 40.241 osoba (21.126 muškaraca i 19.115 žena). Iste godine od raka je umrlo 21.526 osoba oba pola, 12.253 muškaraca i 9273 žene. Vodeći uzroci obolevanja i umiranja od raka u našoj zemlji gotovo su identični vodećim uzrocima obolevanja i smrtnosti od malignih tumora u većini zemalja u razvoju:

  • Maligni tumori pluća i bronha vodeća su lokalizacija i u obolevanju i u umiranju među muškarcima, odnosno drugi su po učestalosti uzrok obolevanja i  umiranja među ženama sa dijagnozom raka. Tokom 2016.god. u Srbiji od raka bronha i pluća obolelo je 6546 osoba (4519 muškaraca i 2027 žena) i umrlo 5335 osoba oba pola (3848 muškaraca i 1507 žena).
  • Rak dojke najčešći je maligni tumor u obolevanju i umiranju kod žena. U Srbiji je 2016. god. od malignih tumora dojke obolelo 4395 i umrlo 1713 žena.
  • Maligni tumori debelog creva i rektuma u našoj zemlji druga su po učestalosti lokalizacija raka u obolevanju i umiranju kod muškaraca, odnosno treći po učestalosti u obolevanju i umiranju kod žena. Od malignih tumora debelog creva i rektuma obolele su 4373 osobe (2733 muškarca i 1640 žena) i umrlo je 2587 osoba oba pola (1600 muškaraca i 987 žena).
  • Rak grlića materice je tokom 2016. god. bio četvrti po učestalosti maligni tumor u obolevanju i šesti po učestalosti u umiranju među našim ženama. Dijagnoza raka grlića materice je postavljena iste godine kod 1239 žena, dok su 453 žene umrle od ove vrste malignog tumora.
  • Treći po učestalosti maligni proces među muškarcima lokalizovan je na prostati. Tokom 2016. god.od raka prostate obolelo je 2214 muškaraca i umro je 981 muškarac.

Srbija se prema procenama Međunarodne agencije za istraživanje raka svrstava među 40 zemalja Evrope u grupu zemalja sa srednjim rizikom obolevanja (nalazi se na 12. mestu) i visokim rizikom umiranja od malignih bolesti u Evropi (na drugom mestu odmah posle Mađarske). Procenjene stope obolevanja od svih malignih tumora su niže kod muškaraca nego kod žena. Za razliku od procenjenih stopa obolevanja, Srbija je, odmah posle Mađarske, zemlja u kojoj su registrovane stope umiranja od svih malignih tumora kod oba pola među najvišim u Evropi. Procenjene stope umiranja od svih malignih tumora su niže kod muškaraca nego kod žena. Žene u Srbiji su odmah posle žena u Mađarskoj u visokom riziku umiranja od svih malignih tumora, osim kože. Razlog ovome je činjenica da su stope umiranja od raka grlića materice i raka dojke kod žena u Srbiji među najvišima u odnosu na prosečne procenjene stope umiranja od ovih oblika raka u drugim zemljama Evrope.

Na osnovu podataka Registra za rak Zavoda za javno zdravlje Pančevo, u Južnobanatskom okrugu, godišnje u proseku oko 1370 osoba oboli i 940 umire od malignih bolesti. Podaci pokazuju da od malignih bolesti u Južnobanatskom okrugu češće obolevaju i umiru muškarci nego žene. Muškarci u našoj sredini najviše obolevaju i umiru od raka pluća, debelog creva i prostate, dok se kod žena maligni tumori najčešće lokalizuju na dojci, debelom crevu i plućima.

Tabela -distribucija broja obolelih i umrlih u okrugu

Od ukupnog broja obolelih od malignih bolesti u 2018.god u Južnom Banatu najveći broj obolelih u muškoj populaciji bio je od karcinoma pluća 21,8%, debelog creva 16,5% i prostate 10,4%, dok je kod žena najveći broj obolelih od raka dojke 29,3%, debelog creva 10,9% i pluća 8,9%.

Od ukupnog broja umrlih od malignih bolesti u 2018.god u Južnobanatskom okrugu, u muškoj populaciji najveći broj smrtnih ishoda bio je od karcinoma pluća 34,9%, debelog creva 13,6% i prostate 7,2%, dok je kod žena najveći broj umrlih od raka dojke 20,6%, pluća 20,1% i debelog creva 9,4%.

Faktori rizika 

 Prevencija

 Prevencija malignih bolesti predstavlja najefikasniji pristup u kontroli malignih bolesti, jer je na približno dve trećine faktora rizika koji su odgovorni za nastanak raka moguće uticati, menjati ih ili ih potpuno eliminisati. Čak 40% malignih bolesti može biti izbegnuto jednostavnim merama:

  • prestankom pušenja,
  • održavanjem prosečne telesne težine konzumiranjem zdrave hrane,
  • izbalansiranom fizičkom aktivnošću
  • ograničenim konzumiranjem alkohola,
  • izbegavanjem suvišnog izlaganja suncu,
  • zaštitom od infekcija koje se mogu razviti u rak.

Prevencija -preporuke, liflet

Rano otkrivanje

 Nove smernice Svetske zdravstvene organizacije imaju za cilj da poboljšaju šanse za preživljavanje ljudi koji žive sa rakom, tako što će usmeriti zdravstvene službe da se fokusiraju na rano dijagnostifikovanje i izlečenje ove bolesti. Jedan od problema je što se mnogi slučajevi raka otkriju prekasno. Čak i uzemljama sa razvijenom zdravstvenom službom, mnogi slučajevi raka se otkrivaju u uznapredovaloj fazi kada je teže uspešno lečenje.

U Srbiji su doneti nacionalni programi za skrining raka grlića materice, raka dojke i kolorektalnog raka, koji se od ove godine sprovode u svim zdravstvenim ustanovama u Srbiji i kojiće u narednom periodu značajno smanjiti obolevanje i umiranje od navedenih lokalizacija malignih tumora. Na skrining raka dojke pozivaju se žene starosti od 50 do 69 godina. Mamografski pregledi predviđeni su da se rade svim ženama navedenog uzrasta na dve godine. Skriningom na karcinom grlića materice obuhvaćene su žene uzrasta od 25 do 64 godine, koje se pozivaju na preventivni ginekološki pregled i Papa test jednom u tri godine. Ciljna grupa za testiranje na rak debelog creva obuhvata građane oba pola starosti od 50 do 74 godina, koji se jednom u dve godine pozivajuna testiranje na skriveno krvarenje u stolici.

Ukoliko dobijete poziv od izabranog doktora odazovite se na skrining raka debelog creva, dojke i grlića materice! 

Rak je izlečiv ukoliko se otkrije na vreme!

 

Ostavite odgovor